[15/04/2014] Συνέντευξη στην εφημερίδα
New Times:
"Θα ακυρώσουμε τα μνημόνια & τους εφαρμοστικούς και θα εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα οικονομικής, κοινωνικής ανόρθωσης, παραγωγικής και οικολογικής ανασυγκρότησης"
1. Κύριε Δραγασάκη στη διάρκεια των μνημονίων και της παραμονής της τρόικας στη χώρα μας, ποιες απώλειες σημειώθηκαν για την Ελλάδα και τους πολίτες της;
Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή, για περίοδο ειρήνης, οικονομική κατάρρευση η οποία οδηγεί σε ευρεία κοινωνική κρίση. Είναι άκρως αποκαλυπτικά τα στοιχεία που παρουσιάζει η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεσή της. Ειδικότερα
την τετραετία 2010-2013:
- η ύφεση ήταν συνολικά 20,4%.
- η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος ξεπέρασε το 30%.
- η ιδιωτική κατανάλωση, σε σταθερές τιμές, μειώθηκε κατά 23%.
- οι δαπάνες για επενδύσεις υποχώρησαν κατά 51%.
- οι πραγματικές μέσες ακαθάριστες αποδοχές μειώθηκαν κατά 25,2%, ενώ οι κατώτατες αποδοχές κατά 19,9%.
- μεταξύ 2009-2013 χάθηκαν 904.200 θέσεις εργασίας (-19,9%).
- σύμφωνα με στοιχεία του ΙΚΑ, περίπου 75.600 επιχειρήσεις (30% των επιχειρήσεων) διέκοψαν τη δραστηριότητά τους το ίδιο διάστημα.
- το ποσοστό πληθυσμού της Ελλάδος που βρίσκεται είτε σε κίνδυνο φτώχειας είτε σε κατάσταση κοινωνικού αποκλεισμού, ήταν το 2012 34,6% (3.795.100 άτομα) και είναι υψηλότερο από την Ε.Ε.-28 (25,1%).
Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, όλοι οι δείκτες του κινδύνου σχετικής φτώχειας αυξήθηκαν σημαντικά για την Ελλάδα κατά τα τρία πρώτα έτη της τρέχουσας κρίσης. Πράγματι, το ποσοστό της σχετικής φτώχειας αυξήθηκε κατά 17,3%, το χάσμα της φτώχειας αυξήθηκε κατά 24,1%, ενώ ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αυξήθηκε κατά 25,4% (συγκρίσεις 2008-2011).
Την ίδια στιγμή το χρέος δεν έγινε βιώσιμο παρά τις δραστικές περικοπές των κοινωνικών δαπανών και τις συνεχείς αυξήσεις φόρων. Ενώ μπήκαμε στο μνημόνιο με χρέος ίσο με το 129% του ΑΕΠ, στα τέλη του 2013 ξεπέρασε το 175% του ΑΕΠ.
Όμως υπάρχει και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: τα τελευταία χρόνια χάθηκε το αίσθημα της αξιοπρέπειας σε όλο και περισσότερους πολίτες, αλλά και η συλλογική αίσθηση πως μπορούμε να ορίσουμε το μέλλον μας μαζικά και δημοκρατικά.
2. Ποιο είναι το πολιτικό περιεχόμενο των δύο επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων;
Ο λαός θα κρίνει με την ψήφο του αν θα δώσει νομιμοποίηση στις πολιτικές της λιτότητας, της υποβάθμισης του κοινωνικού κράτους και της περαιτέρω περιθωριοποίησης του κόσμου της εργασίας ή θα ανάψει το πράσινο φως για αλλαγή πολιτικής στην Ελλάδα με θετικές, πιστεύουμε, επιπτώσεις και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
3. Σας φοβίζει η τάση κατακερματισμού των πολιτικών δυνάμεων της χώρας;
Παρατηρούμε ότι η κρίση δεν είναι πια μόνο οικονομική. Παίρνει τη μορφή και μιας κρίσης εκπροσώπησης και μιας κρίσης των συναινέσεων που είχαν διαμορφωθεί στη βάση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, της αυταπάτης δηλαδή ότι αυτό θα έδινε ευημερία σε όλους, και μιας αρχιτεκτονικής για το ευρώ που στηρίχθηκε εξ αρχής σε ένα διευρυνόμενο δημοκρατικό έλλειμμα. Αυτή την κρίση των εκπροσωπήσεων και των συναινέσεων στην Ελλάδα την ζούμε με τη μορφή μιας πλήρους αποσύνθεσης του παλιού δικομματικού συστήματος. Σημαντική παράμετρος όλης αυτής της διαδικασίας είναι η ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ και η ανάδειξη του σε έναν πόλο συσπείρωσης ευρύτερων δυνάμεων που έχουν ένα προοδευτικό όραμα για την Ελλάδα.
4. Είστε επικεφαλής της ομάδας του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Ποια είναι η θέση σας για το χρέος και τα μνημόνια; Ποια είναι η κατεύθυνση στην οποία θα κινηθείτε;
Η πολιτική απόφαση του ιδρυτικού συνεδρίου είναι αρκετά σαφής ως προς την κατεύθυνση στην οποία θα κινηθούμε. Θα ακυρώσουμε τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς νόμους και θα εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα οικονομικής, κοινωνικής ανόρθωσης, παραγωγικής και οικολογικής ανασυγκρότησης, το οποίο θα επουλώνει τα πλήγματα που έχουν δεχθεί οι εργαζόμενοι και θα αποκαθιστά σταδιακά τους όρους ασφαλούς εργασίας και αξιοπρεπούς διαβίωσης, με τους ανάλογους μισθούς και συντάξεις, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.
Παράλληλα θα επαναδιαπραγματευθούμε τις δανειακές συμβάσεις με στόχο να ακυρώσουμε τους επαχθείς όρους τους, θέτοντας ως πρώτο θέμα τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. Απόλυτη προτεραιότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί η αποτροπή της ανθρωπιστικής καταστροφής και η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, όχι η υποταγή σε υποχρεώσεις που ανέλαβαν άλλοι υποθηκεύοντας τη χώρα.
5. Είστε προετοιμασμένοι για ρήξεις με την κυρίαρχη πολιτική και οικονομική ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ακούγοντας τον κ. Βενιζέλο να αναφέρεται στις πολιτικές σας επιλογές – κυρίως στη στάση σας απέναντι σε μνημόνιο και χρέος – είναι ιδιαίτερα απαξιωτικός σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητες του ΣΥΡΙΖΑ να επιβάλει τις θέσεις του την επόμενη ημέρα στους ισχυρούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μήπως, ανεξαρτήτως προθέσεων, έχει δίκιο;
Όταν ο κ. Βενιζέλος λέει ότι το χρέος είναι βιώσιμο, τότε προφανώς επιθυμεί τη διαιώνιση του ιδιότυπου καθεστώτος εξάρτησης της χώρας με όπλο το δημόσιο χρέος. Εμείς λέμε το εξής απλό: το δημόσιο χρέος της χώρας έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που δεν είναι βιώσιμη η εξυπηρέτησή του με την έννοια ότι όλοι οι διαθέσιμοι πόροι θα κατευθύνονται για την αποπληρωμή τόκων και χρεολυσίων και όχι για την εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών και την παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου. Για το λόγο αυτόν ζητούμε τη ρύθμισή του ώστε να ανασάνει η ελληνική οικονομία και κοινωνία και να μπορέσει να αποπληρωθεί ένα μέρος του. Και να είστε σίγουρος ότι την ίδια άποψη με εμάς έχουν και άλλοι θεσμικοί παράγοντες και φορείς στο εξωτερικό.
6. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε ο κ. Μανόλης Γλέζος επανέφερε το θέμα του χρέους των Γερμανών προς τη χώρα μας που απορρέουν από το κατοχικό χρέος και τις πολεμικές αποζημιώσεις. Τι θα κάνετε ως κυβέρνηση για το θέμα αυτό;
Το ζήτημα ήδη το έχουμε θέσει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, κατά τη συνάντηση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών κ. Σόιμπλε. Βέβαια το ίδιο θα πράξουμε αν αναλάβουμε τη διακυβέρνηση της χώρας διότι θεωρούμε ότι δεν είναι απλώς ένα πολιτικό ή οικονομικό ζήτημα, αλλά έχει και μια ισχυρή ηθική διάσταση. Όπως έχει πει και ο σ. Μανόλης, ακόμη και ένα μάρκο να ήταν το χρέος, εμείς θα έπρεπε να το διεκδικήσουμε.
7. Νιώθετε ότι η παρούσα οικονομική δυσπραγία μπορεί να οδηγήσει σε εθνικές απώλειες;
Οι εθνικές απώλειες είναι ήδη παρούσες με τη μορφή της τρομακτικής ανεργίας των νέων, της μετανάστευσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, της κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος, της αποδιάρθρωσης της παραγωγικής βάσης. Επίσης όταν έχεις παραχωρήσει στην τρόικα την αρμοδιότητα να αποφασίζει ακόμη και για ήσσονος σημασίας ζητήματα, τότε η χώρα έχει απωλέσει βασικά κυριαρχικά της δικαιώματα.
8. Στην δημοσιονομική λαίλαπα που σαρώνει τη χώρα έχουν ξεχαστεί έννοιες όπως η ανάπτυξη. Ελάχιστα – για παράδειγμα – έχει αναδειχθεί το γεγονός ότι τις 3 τελευταίες δεκαετίες η βιομηχανία της χώρας από 23% έπεσε περίπου στο 10% του ΑΕΠ. Ακόμη και εάν υιοθετήσει κανείς την πρόταση για αναστολή πληρωμών, με τι υπεραξίες θα εξοφλήσουμε τα οφειλόμενα;
Σε περιπτώσεις όπως η δική μας, η κρίση αποκτά τη μορφή φαύλου κύκλου. Διότι η λιτότητα και η ύφεση αυξάνουν το χρέος, και το χρέος απαιτεί περισσότερη λιτότητα, αφού η εξυπηρέτησή του έχει συνδεθεί με το πλεόνασμα και όχι με την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ. Το θέμα μοιάζει τεχνικό, αλλά αποτελεί μια κρίσιμη πτυχή της παγίδευσής μας σε ένα τυφλό τούνελ, σε μια αδιέξοδη πορεία.
Συγκεκριμένα, τόσο το μνημόνιο όσο και η απόφαση του Eurogroup της 27/11/2012 προβλέπουν ότι όλο το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού πρέπει να διατίθεται για την εξυπηρέτηση του υφιστάμενου δημόσιου χρέους. Μόνο αν ο στόχος του πλεονάσματος υπερκαλύπτεται, ένα μέρος του υπερβάλλοντος πλεονάσματος μπορεί να χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς.
Αν όμως όλο το πλεόνασμα διατίθεται για το χρέος δεν θα υπάρχουν δημόσιοι πόροι για να στηρίξουν την ανάπτυξη. Και με στάσιμη οικονομία πρωτογενή πλεονάσματα μπορούν να δημιουργηθούν μόνο με λιτότητα, περικοπές δημόσιων δαπανών και υπερφορολόγηση. Η λιτότητα και η υπερφορολόγηση όσων πληρώνουν φόρους δεν αποτελούν επομένως παρένθεση. Η μόνιμη λιτότητα και η διαρκής και άνιση υπερφορολόγηση αποτελούν τη νέα κανονικότητα. Η συνεπής καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα μετρίαζε τον άνισο χαρακτήρα της υπερφορολόγησης, δεν θα μπορούσε όμως να την εξαλείψει.
Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της λιτότητας απαιτείται ο συνδυασμός τριών τουλάχιστον προϋποθέσεων:
α) Διαγραφή μέρους του συσσωρευμένου χρέους.
β) Μη δανειακή αναπτυξιακή χρηματοδότηση στο αρχικό στάδιο.
γ) Ρήτρα ανάπτυξης, δηλαδή εξυπηρέτηση του συμφωνημένου χρέους ανάλογα με την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ και όχι ανάλογα με το πλεόνασμα.
Στις σημερινές συνθήκες, οι παραπάνω προϋποθέσεις θα μπορούσαν να εκπληρωθούν από μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το χρέος και ένα New Deal για την Ευρώπη.
9. Μιλάτε για ανάγκη άμεσης επανεκίννησης της οικονομίας. Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι μπορούν να στηρίξουν ένα υγιές αναπτυξιακό μοντέλο;
Από τις ως τώρα επεξεργασίες και μελέτες βλέπουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένα περιφερειακό κέντρο για την ανάπτυξη ενός νέου ενεργειακού μοντέλου με δράσεις εκπαιδευτικές, ερευνητικές, παραγωγικές κλπ, με πυρήνα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις νέες τεχνολογίες. Μπορούμε επίσης να γίνουμε βασικός ευρωπαϊκός πόλος παραγωγής διατροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Ένα αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα ερευνητικών, εκπαιδευτικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων μπορεί να γίνει βασικός πυλώνας του νέου παραγωγικού μοντέλου. Τρίτον, πρέπει να επιχειρήσουμε σχεδιασμένα στους λεγόμενους «δημιουργικούς κλάδους», αξιοποιώντας τα ευρήματα διάφορων επιστημών σε νέα πεδία εφαρμογής, με στόχο νέα υλικά, νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, νέες δραστηριότητες και απασχολήσεις. Τέταρτον, η χώρα μας μπορεί να γίνει ένα διεθνές κέντρο γραμμάτων, τεχνών και πολιτισμού. Όλα αυτά έχουν ένα κοινό στοιχείο: απαιτούν βεβαίως χρηματοδοτήσεις, αλλά πάνω από όλα απαιτούν γνώση, δεξιότητες, δημιουργικότητα, μακρόπνοο σχέδιο και δημόσιες πολιτικές που να διαμορφώνουν πλαίσια, να θέτουν κανόνες και να στηρίζουν τις όποιες πρωτοβουλίες.
Η κυρίαρχη συζήτηση γύρω από την ενέργεια γίνεται είτε με όρους κερδοφορίας, σαν να πρόκειται για ένα οποιοδήποτε εμπορεύσιμο προϊόν και όχι για ένα αγαθό απολύτως απαραίτητο για την ίδια την ύπαρξη ανθρώπων και κοινωνιών, είτε με όρους γεωπολιτικής.
Κατά την άποψη μας, πρέπει να επαναπροσδιοριστεί το νέο μίγμα ενεργειακής πολιτικής απαντώντας σε ποικίλα ερωτήματα όπως ποια ενέργεια, για ποιες ανάγκες, από ποιους φορείς υλοποίησης και με ποιες προτεραιότητες.
Ο χώρος της ενέργειας αποτελεί πεδίο μιας σύγχρονης επιστημονικής και τεχνολογικής επανάστασης και στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τις νέες δυνατότητες για αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας με κύρια έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές.
Παράλληλα βέβαια στο κάδρο μπαίνει και η αξιοποίηση των όποιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων βρεθούν, τελικά, στον ελληνικό χώρο. Εδώ πρέπει να δούμε τους όρους και τις προϋποθέσεις ώστε η εκμετάλλευσή τους να γίνει με τον πλέον καλύτερο τρόπο για το δημόσιο συμφέρον και με το βλέμμα πάντα στις επόμενες γενιές.
Επίσης θεωρούμε ως βασική προϋπόθεση για την άσκηση μιας νέας ενεργειακής πολιτικής τη διατήρηση της ΔΕΗ και της ΔΕΠΑ υπό δημόσιο έλεγχο.
11. Η τουριστική οικονομία δημιουργεί το 18% του ΑΕΠ συμβάλλοντας ιδιαίτερα στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τον κρίσιμο αυτό τομέα της οικονομίας;
Η Ελλάδα, ως χώρα με παράδοση και δυναμική στον τουρισμό, χρειάζεται άμεσα, τόσο μια μακρόπνοη εθνική στρατηγική για τον τουρισμό, όσο και ένα νέο εναλλακτικό μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, με κύριους άξονες την αειφορία και την κοινωνική ανταποδοτικότητα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ του τουρισμού αλλά όχι και της τουριστικής μονοκαλλιέργειας. Η ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου θα πρέπει να γίνει με όρους που προστατεύουν τους φυσικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς πόρους, θα προωθεί την οργανική σύνδεση με τις τοπικές οικονομίες και θα αξιολογεί τις παρεμβάσεις όχι απλά με ποσοτικά κριτήρια, αλλά, κυρίως, με κριτήρια κοινωνικής ανταποδοτικότητας και ωφέλειας.
Επίσης ο ελληνικός τουρισμός δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από την προοπτική μιας συνολικής παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας: έχει ανάγκη την ανόρθωση του εγχώριου πρωτογενούς τομέα και την τόνωση του δευτερογενούς.
12. Ποια είναι η λογική της φορολογικής πολιτικής που θα ακολουθήσετε;
Η καθιέρωση ενός απλού και δίκαιου φορολογικού συστήματος που θα σέβεται την συνταγματική επιταγή σύμφωνα με την οποία ο καθένας συμβάλλει στα έσοδα του κράτους ανάλογα με τη φοροδοτική του ικανότητα, θα είναι ο βασικός στόχος της φορολογικής μας πολιτικής. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί η τόσο αναγκαία ανακατανομή των φορολογικών βαρών και θα αρθούν οι όποιες αδικίες αλλά και «ασυλίες». Βασικό εργαλείο που θα αξιοποιήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση είναι η σύνταξη του περιουσιολογίου, όπου θα αποτυπώνεται η κινητή και ακίνητη περιουσία κάθε πολίτη αυτής της χώρας προκειμένου να προσδιοριστεί και η φοροδοτική του ικανότητα. Από εκεί και πέρα θα χρησιμοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο εργαλείο προκειμένου να περιορίσουμε την εκτεταμένη φοροδιαφυγή ενισχύοντας τους σχετικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς.
1. Κύριε Δραγασάκη στη διάρκεια των μνημονίων και της παραμονής της τρόικας στη χώρα μας, ποιες απώλειες σημειώθηκαν για την Ελλάδα και τους πολίτες της;
Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή, για περίοδο ειρήνης, οικονομική κατάρρευση η οποία οδηγεί σε ευρεία κοινωνική κρίση. Είναι άκρως αποκαλυπτικά τα στοιχεία που παρουσιάζει η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεσή της. Ειδικότερα
την τετραετία 2010-2013:
- η ύφεση ήταν συνολικά 20,4%.
- η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος ξεπέρασε το 30%.
- η ιδιωτική κατανάλωση, σε σταθερές τιμές, μειώθηκε κατά 23%.
- οι δαπάνες για επενδύσεις υποχώρησαν κατά 51%.
- οι πραγματικές μέσες ακαθάριστες αποδοχές μειώθηκαν κατά 25,2%, ενώ οι κατώτατες αποδοχές κατά 19,9%.
- μεταξύ 2009-2013 χάθηκαν 904.200 θέσεις εργασίας (-19,9%).
- σύμφωνα με στοιχεία του ΙΚΑ, περίπου 75.600 επιχειρήσεις (30% των επιχειρήσεων) διέκοψαν τη δραστηριότητά τους το ίδιο διάστημα.
- το ποσοστό πληθυσμού της Ελλάδος που βρίσκεται είτε σε κίνδυνο φτώχειας είτε σε κατάσταση κοινωνικού αποκλεισμού, ήταν το 2012 34,6% (3.795.100 άτομα) και είναι υψηλότερο από την Ε.Ε.-28 (25,1%).
Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, όλοι οι δείκτες του κινδύνου σχετικής φτώχειας αυξήθηκαν σημαντικά για την Ελλάδα κατά τα τρία πρώτα έτη της τρέχουσας κρίσης. Πράγματι, το ποσοστό της σχετικής φτώχειας αυξήθηκε κατά 17,3%, το χάσμα της φτώχειας αυξήθηκε κατά 24,1%, ενώ ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αυξήθηκε κατά 25,4% (συγκρίσεις 2008-2011).
Την ίδια στιγμή το χρέος δεν έγινε βιώσιμο παρά τις δραστικές περικοπές των κοινωνικών δαπανών και τις συνεχείς αυξήσεις φόρων. Ενώ μπήκαμε στο μνημόνιο με χρέος ίσο με το 129% του ΑΕΠ, στα τέλη του 2013 ξεπέρασε το 175% του ΑΕΠ.
Όμως υπάρχει και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: τα τελευταία χρόνια χάθηκε το αίσθημα της αξιοπρέπειας σε όλο και περισσότερους πολίτες, αλλά και η συλλογική αίσθηση πως μπορούμε να ορίσουμε το μέλλον μας μαζικά και δημοκρατικά.
2. Ποιο είναι το πολιτικό περιεχόμενο των δύο επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων;
Ο λαός θα κρίνει με την ψήφο του αν θα δώσει νομιμοποίηση στις πολιτικές της λιτότητας, της υποβάθμισης του κοινωνικού κράτους και της περαιτέρω περιθωριοποίησης του κόσμου της εργασίας ή θα ανάψει το πράσινο φως για αλλαγή πολιτικής στην Ελλάδα με θετικές, πιστεύουμε, επιπτώσεις και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
3. Σας φοβίζει η τάση κατακερματισμού των πολιτικών δυνάμεων της χώρας;
Παρατηρούμε ότι η κρίση δεν είναι πια μόνο οικονομική. Παίρνει τη μορφή και μιας κρίσης εκπροσώπησης και μιας κρίσης των συναινέσεων που είχαν διαμορφωθεί στη βάση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, της αυταπάτης δηλαδή ότι αυτό θα έδινε ευημερία σε όλους, και μιας αρχιτεκτονικής για το ευρώ που στηρίχθηκε εξ αρχής σε ένα διευρυνόμενο δημοκρατικό έλλειμμα. Αυτή την κρίση των εκπροσωπήσεων και των συναινέσεων στην Ελλάδα την ζούμε με τη μορφή μιας πλήρους αποσύνθεσης του παλιού δικομματικού συστήματος. Σημαντική παράμετρος όλης αυτής της διαδικασίας είναι η ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ και η ανάδειξη του σε έναν πόλο συσπείρωσης ευρύτερων δυνάμεων που έχουν ένα προοδευτικό όραμα για την Ελλάδα.
4. Είστε επικεφαλής της ομάδας του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Ποια είναι η θέση σας για το χρέος και τα μνημόνια; Ποια είναι η κατεύθυνση στην οποία θα κινηθείτε;
Η πολιτική απόφαση του ιδρυτικού συνεδρίου είναι αρκετά σαφής ως προς την κατεύθυνση στην οποία θα κινηθούμε. Θα ακυρώσουμε τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς νόμους και θα εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα οικονομικής, κοινωνικής ανόρθωσης, παραγωγικής και οικολογικής ανασυγκρότησης, το οποίο θα επουλώνει τα πλήγματα που έχουν δεχθεί οι εργαζόμενοι και θα αποκαθιστά σταδιακά τους όρους ασφαλούς εργασίας και αξιοπρεπούς διαβίωσης, με τους ανάλογους μισθούς και συντάξεις, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας.
Παράλληλα θα επαναδιαπραγματευθούμε τις δανειακές συμβάσεις με στόχο να ακυρώσουμε τους επαχθείς όρους τους, θέτοντας ως πρώτο θέμα τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. Απόλυτη προτεραιότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί η αποτροπή της ανθρωπιστικής καταστροφής και η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, όχι η υποταγή σε υποχρεώσεις που ανέλαβαν άλλοι υποθηκεύοντας τη χώρα.
5. Είστε προετοιμασμένοι για ρήξεις με την κυρίαρχη πολιτική και οικονομική ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ακούγοντας τον κ. Βενιζέλο να αναφέρεται στις πολιτικές σας επιλογές – κυρίως στη στάση σας απέναντι σε μνημόνιο και χρέος – είναι ιδιαίτερα απαξιωτικός σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητες του ΣΥΡΙΖΑ να επιβάλει τις θέσεις του την επόμενη ημέρα στους ισχυρούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μήπως, ανεξαρτήτως προθέσεων, έχει δίκιο;
Όταν ο κ. Βενιζέλος λέει ότι το χρέος είναι βιώσιμο, τότε προφανώς επιθυμεί τη διαιώνιση του ιδιότυπου καθεστώτος εξάρτησης της χώρας με όπλο το δημόσιο χρέος. Εμείς λέμε το εξής απλό: το δημόσιο χρέος της χώρας έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που δεν είναι βιώσιμη η εξυπηρέτησή του με την έννοια ότι όλοι οι διαθέσιμοι πόροι θα κατευθύνονται για την αποπληρωμή τόκων και χρεολυσίων και όχι για την εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών και την παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου. Για το λόγο αυτόν ζητούμε τη ρύθμισή του ώστε να ανασάνει η ελληνική οικονομία και κοινωνία και να μπορέσει να αποπληρωθεί ένα μέρος του. Και να είστε σίγουρος ότι την ίδια άποψη με εμάς έχουν και άλλοι θεσμικοί παράγοντες και φορείς στο εξωτερικό.
6. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε ο κ. Μανόλης Γλέζος επανέφερε το θέμα του χρέους των Γερμανών προς τη χώρα μας που απορρέουν από το κατοχικό χρέος και τις πολεμικές αποζημιώσεις. Τι θα κάνετε ως κυβέρνηση για το θέμα αυτό;
Το ζήτημα ήδη το έχουμε θέσει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, κατά τη συνάντηση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών κ. Σόιμπλε. Βέβαια το ίδιο θα πράξουμε αν αναλάβουμε τη διακυβέρνηση της χώρας διότι θεωρούμε ότι δεν είναι απλώς ένα πολιτικό ή οικονομικό ζήτημα, αλλά έχει και μια ισχυρή ηθική διάσταση. Όπως έχει πει και ο σ. Μανόλης, ακόμη και ένα μάρκο να ήταν το χρέος, εμείς θα έπρεπε να το διεκδικήσουμε.
7. Νιώθετε ότι η παρούσα οικονομική δυσπραγία μπορεί να οδηγήσει σε εθνικές απώλειες;
Οι εθνικές απώλειες είναι ήδη παρούσες με τη μορφή της τρομακτικής ανεργίας των νέων, της μετανάστευσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, της κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος, της αποδιάρθρωσης της παραγωγικής βάσης. Επίσης όταν έχεις παραχωρήσει στην τρόικα την αρμοδιότητα να αποφασίζει ακόμη και για ήσσονος σημασίας ζητήματα, τότε η χώρα έχει απωλέσει βασικά κυριαρχικά της δικαιώματα.
8. Στην δημοσιονομική λαίλαπα που σαρώνει τη χώρα έχουν ξεχαστεί έννοιες όπως η ανάπτυξη. Ελάχιστα – για παράδειγμα – έχει αναδειχθεί το γεγονός ότι τις 3 τελευταίες δεκαετίες η βιομηχανία της χώρας από 23% έπεσε περίπου στο 10% του ΑΕΠ. Ακόμη και εάν υιοθετήσει κανείς την πρόταση για αναστολή πληρωμών, με τι υπεραξίες θα εξοφλήσουμε τα οφειλόμενα;
Σε περιπτώσεις όπως η δική μας, η κρίση αποκτά τη μορφή φαύλου κύκλου. Διότι η λιτότητα και η ύφεση αυξάνουν το χρέος, και το χρέος απαιτεί περισσότερη λιτότητα, αφού η εξυπηρέτησή του έχει συνδεθεί με το πλεόνασμα και όχι με την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ. Το θέμα μοιάζει τεχνικό, αλλά αποτελεί μια κρίσιμη πτυχή της παγίδευσής μας σε ένα τυφλό τούνελ, σε μια αδιέξοδη πορεία.
Συγκεκριμένα, τόσο το μνημόνιο όσο και η απόφαση του Eurogroup της 27/11/2012 προβλέπουν ότι όλο το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού πρέπει να διατίθεται για την εξυπηρέτηση του υφιστάμενου δημόσιου χρέους. Μόνο αν ο στόχος του πλεονάσματος υπερκαλύπτεται, ένα μέρος του υπερβάλλοντος πλεονάσματος μπορεί να χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς.
Αν όμως όλο το πλεόνασμα διατίθεται για το χρέος δεν θα υπάρχουν δημόσιοι πόροι για να στηρίξουν την ανάπτυξη. Και με στάσιμη οικονομία πρωτογενή πλεονάσματα μπορούν να δημιουργηθούν μόνο με λιτότητα, περικοπές δημόσιων δαπανών και υπερφορολόγηση. Η λιτότητα και η υπερφορολόγηση όσων πληρώνουν φόρους δεν αποτελούν επομένως παρένθεση. Η μόνιμη λιτότητα και η διαρκής και άνιση υπερφορολόγηση αποτελούν τη νέα κανονικότητα. Η συνεπής καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα μετρίαζε τον άνισο χαρακτήρα της υπερφορολόγησης, δεν θα μπορούσε όμως να την εξαλείψει.
Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της λιτότητας απαιτείται ο συνδυασμός τριών τουλάχιστον προϋποθέσεων:
α) Διαγραφή μέρους του συσσωρευμένου χρέους.
β) Μη δανειακή αναπτυξιακή χρηματοδότηση στο αρχικό στάδιο.
γ) Ρήτρα ανάπτυξης, δηλαδή εξυπηρέτηση του συμφωνημένου χρέους ανάλογα με την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ και όχι ανάλογα με το πλεόνασμα.
Στις σημερινές συνθήκες, οι παραπάνω προϋποθέσεις θα μπορούσαν να εκπληρωθούν από μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το χρέος και ένα New Deal για την Ευρώπη.
9. Μιλάτε για ανάγκη άμεσης επανεκίννησης της οικονομίας. Ποιοι τομείς θεωρείτε ότι μπορούν να στηρίξουν ένα υγιές αναπτυξιακό μοντέλο;
Από τις ως τώρα επεξεργασίες και μελέτες βλέπουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένα περιφερειακό κέντρο για την ανάπτυξη ενός νέου ενεργειακού μοντέλου με δράσεις εκπαιδευτικές, ερευνητικές, παραγωγικές κλπ, με πυρήνα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις νέες τεχνολογίες. Μπορούμε επίσης να γίνουμε βασικός ευρωπαϊκός πόλος παραγωγής διατροφικών προϊόντων υψηλής ποιότητας. Ένα αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα ερευνητικών, εκπαιδευτικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων μπορεί να γίνει βασικός πυλώνας του νέου παραγωγικού μοντέλου. Τρίτον, πρέπει να επιχειρήσουμε σχεδιασμένα στους λεγόμενους «δημιουργικούς κλάδους», αξιοποιώντας τα ευρήματα διάφορων επιστημών σε νέα πεδία εφαρμογής, με στόχο νέα υλικά, νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, νέες δραστηριότητες και απασχολήσεις. Τέταρτον, η χώρα μας μπορεί να γίνει ένα διεθνές κέντρο γραμμάτων, τεχνών και πολιτισμού. Όλα αυτά έχουν ένα κοινό στοιχείο: απαιτούν βεβαίως χρηματοδοτήσεις, αλλά πάνω από όλα απαιτούν γνώση, δεξιότητες, δημιουργικότητα, μακρόπνοο σχέδιο και δημόσιες πολιτικές που να διαμορφώνουν πλαίσια, να θέτουν κανόνες και να στηρίζουν τις όποιες πρωτοβουλίες.
Η κυρίαρχη συζήτηση γύρω από την ενέργεια γίνεται είτε με όρους κερδοφορίας, σαν να πρόκειται για ένα οποιοδήποτε εμπορεύσιμο προϊόν και όχι για ένα αγαθό απολύτως απαραίτητο για την ίδια την ύπαρξη ανθρώπων και κοινωνιών, είτε με όρους γεωπολιτικής.
Κατά την άποψη μας, πρέπει να επαναπροσδιοριστεί το νέο μίγμα ενεργειακής πολιτικής απαντώντας σε ποικίλα ερωτήματα όπως ποια ενέργεια, για ποιες ανάγκες, από ποιους φορείς υλοποίησης και με ποιες προτεραιότητες.
Ο χώρος της ενέργειας αποτελεί πεδίο μιας σύγχρονης επιστημονικής και τεχνολογικής επανάστασης και στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τις νέες δυνατότητες για αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας με κύρια έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές.
Παράλληλα βέβαια στο κάδρο μπαίνει και η αξιοποίηση των όποιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων βρεθούν, τελικά, στον ελληνικό χώρο. Εδώ πρέπει να δούμε τους όρους και τις προϋποθέσεις ώστε η εκμετάλλευσή τους να γίνει με τον πλέον καλύτερο τρόπο για το δημόσιο συμφέρον και με το βλέμμα πάντα στις επόμενες γενιές.
Επίσης θεωρούμε ως βασική προϋπόθεση για την άσκηση μιας νέας ενεργειακής πολιτικής τη διατήρηση της ΔΕΗ και της ΔΕΠΑ υπό δημόσιο έλεγχο.
11. Η τουριστική οικονομία δημιουργεί το 18% του ΑΕΠ συμβάλλοντας ιδιαίτερα στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τον κρίσιμο αυτό τομέα της οικονομίας;
Η Ελλάδα, ως χώρα με παράδοση και δυναμική στον τουρισμό, χρειάζεται άμεσα, τόσο μια μακρόπνοη εθνική στρατηγική για τον τουρισμό, όσο και ένα νέο εναλλακτικό μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, με κύριους άξονες την αειφορία και την κοινωνική ανταποδοτικότητα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ του τουρισμού αλλά όχι και της τουριστικής μονοκαλλιέργειας. Η ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου θα πρέπει να γίνει με όρους που προστατεύουν τους φυσικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς πόρους, θα προωθεί την οργανική σύνδεση με τις τοπικές οικονομίες και θα αξιολογεί τις παρεμβάσεις όχι απλά με ποσοτικά κριτήρια, αλλά, κυρίως, με κριτήρια κοινωνικής ανταποδοτικότητας και ωφέλειας.
Επίσης ο ελληνικός τουρισμός δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από την προοπτική μιας συνολικής παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας: έχει ανάγκη την ανόρθωση του εγχώριου πρωτογενούς τομέα και την τόνωση του δευτερογενούς.
12. Ποια είναι η λογική της φορολογικής πολιτικής που θα ακολουθήσετε;
Η καθιέρωση ενός απλού και δίκαιου φορολογικού συστήματος που θα σέβεται την συνταγματική επιταγή σύμφωνα με την οποία ο καθένας συμβάλλει στα έσοδα του κράτους ανάλογα με τη φοροδοτική του ικανότητα, θα είναι ο βασικός στόχος της φορολογικής μας πολιτικής. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί η τόσο αναγκαία ανακατανομή των φορολογικών βαρών και θα αρθούν οι όποιες αδικίες αλλά και «ασυλίες». Βασικό εργαλείο που θα αξιοποιήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση είναι η σύνταξη του περιουσιολογίου, όπου θα αποτυπώνεται η κινητή και ακίνητη περιουσία κάθε πολίτη αυτής της χώρας προκειμένου να προσδιοριστεί και η φοροδοτική του ικανότητα. Από εκεί και πέρα θα χρησιμοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο εργαλείο προκειμένου να περιορίσουμε την εκτεταμένη φοροδιαφυγή ενισχύοντας τους σχετικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς.