Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2016

«Υπόθεση Αεροπόρων»: Η σκευωρία καταρρέει μετά από 65 χρόνια


Ιστορική Έρευνα

Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, σε μια Ελλάδα που μπουσουλούσε στα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια της, το αντικομμουνιστικό μένος κυριαρχούσε δίνοντας τη δυνατότητα για μαζικές εκκαθαρίσεις μέσω σκευωριών, ενώ στο προσκήνιο βρίσκεται και η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη, ηγετικού στελέχους του παράνομου τότε ΚΚΕ.Μια από τις πιο γνωστές σκευωρίες τις περιόδου ήταν αυτή στην αεροπορία, η οποία ενορχηστρώθηκε από τη συνωμοτική οργάνωση στρατιωτικών «ΙΔΕΑ» (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών), που αποτέλεσε και τη μαγιά το πραξικόπημα του 1967. Ήταν η περίφημη «Υπόθεση των Αεροπόρων». Είκοσι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί της αεροπορίας οδηγούνται στο εδώλιο για «κομουνιστική συνωμοσία». Τα εις βάρος τους «στοιχεία» ήταν η πτώση λόγω βλάβης ενός αεροπλάνου τύπου Χάρβαρντ, κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών ασκήσεων, κάποια συνθήματα υπέρ του ΚΚΕ που βρέθηκαν σε τοίχο σε αίθουσα της σχολής και η ιστορία του Νίκου Ακριβογιάννη, του νεαρού Ίκαρου της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας.

Τα δύο πρώτα γεγονότα σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να συνδεθούν. Όμως οι σκευωροί τα συνέδεσαν χρησιμοποιώντας τον Ακριβογιάννη, ο οποίος για άγνωστους λόγους, εκείνη την περίοδο, διέφυγε με ένα αεροσκάφος Χάρβαρντ στην κομμουνιστική Αλβανία του Χότζα. Ιδού το «πειστήριο». Η κομουνιστική συνωμοσία για τους σκευωρούς είχε αποκαλυφθεί και πληθώρα δημοσιευμάτων του δεξιού Τύπου αποκαλύπτουν την «ανακαλυφθείσα κομμουνιστική δράση στην Αεροπορία».

Οι πρώτοι κατηγορούμενοι οδηγούνται στα μπουντρούμια του Αερονομείου Παλαιού Φαλήρου. Πρόκειται για τους αντισμήναρχο ε.α. Θεοφάνη Μεταξά, σμηναγό Ηλία Παναγουλάκη και Ελευθέριο Ζαφειρόπουλο, υποσμηναγό Γεώργιο Θεοδωρίδη και Γεώργιο Μαδεμλή, επισμηναγό Νικόλαο Δόντζογλου και ανθυποσμηναγό Παναγιώτης Λεμπέσης, ακόμη επτά υπαξιωματικούς και πέντε ιδιώτες. Οι κατηγορούμενοι βασανίστηκαν με φρικτό τρόπο. Ένας από τους κατηγορουμένους μάλιστα, ο καθηγητής μαθηματικών Χρήστος Δαδαλής, δεν άντεξε τα βασανιστήρια και πέθανε, ενώ οι υπόλοιποι αναγκάστηκαν να ομολογήσουν ότι είναι ένοχοι για την δολιοφθορά του αεροπλάνου.

Όλο το κατηγορητήριο στηρίχθηκε πάνω στη «φυγή» του Ακριβογιάννη και τις «ομολογίες» των αξιωματικών, τις οποίες τα θύματα αναίρεσαν αργότερα στο Αεροδικείο. Η «Δίκη των Αεροπόρων» ξεκίνησε τον Αυγούστου του 1952 και ολοκληρώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και την καταδίκη των κατηγορουμένων, οι οποίοι προσπάθησαν μάταια να υποστηρίξουν την αθωότητά τους. Οι ποινές τους, ορισμένοι καταδικάστηκαν σε θάνατο και άλλοι σε ισόβια, θα γίνουν ελαφρύτερες με απόφασης του Ανώτατου Αναθεωρητικού Δικαστηρίου, το 1953, και δύο χρόνια αργότερα, το 1955, η τότε κυβέρνηση Καραμανλή θα χορηγήσει αμνηστία στους καταδικασθέντες αεροπόρους.

Όσο για τον Ακριβογιάννη, που είχε παρουσιαστεί ως ένας φλογερός κομουνιστής, εκ των ηγετών της συνωμοσίας στην αεροπορία, ο οποίος διέφυγε για να γλιτώσει τη σύλληψη, συνελήφθη ως πράκτορας από τις αλβανικές αρχές, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 15 Απριλίου 1953.

Ο Ακριβογιάννης εκτελούσε εντολές των σκευωρών

Έξι δεκαετίες μετά την περίφημη υπόθεση των Αεροπόρων, η Καθημερινή φέρνει στο φως στοιχεία της ιστορικής έρευνας του Σταύρου Ντάγιου (ιστορικός διδάκτωρ του ΑΠΘ) για την υπόθεση των Αεροπόρων, τα οποία εντόπισε ο ιστορικός ερευνητής στα αλβανικά αρχεία στον «φάκελο Ακριβογιάννη», που ξεπερνάει τις χίλιες σελίδες..

Βάσει των ντοκουμέντων αποκαλύπτεται πως αν ο Ακριβογιάννης είχε τη δυνατότητα να καταθέσει τη μαρτυρία του η σκευωρία, που αποτέλεσε μείζον ζήτημα της περιόδου επηρεάζοντας τις πολιτικές εξελίξεις, θα είχε καταρρεύσει την ίδια στιγμή ή δεν θα είχε στηθεί καν. Ο λόγος είναι πως ο Ακριβογιάννης όχι μόνο δεν διέφυγε αλλά εκτέλεσε κατά γράμμα εντολή που του δόθηκε από τον διοικητή της αεροπορικής βάσης Τατοΐου, σμήναρχο Αναστάσιο Βλαττούση ώστε να στηθεί η σκευωρία. Ο Βλαττούσης στρατολόγησε τον νεαρό Ακριβογιάννη εκβιάζοντάς τον με την ασφάλεια της οικογένειάς του.

«Δόκιμε Ακριβογιάννη, το συμφέρον της Πατρίδος επιβάλλει να εξασφαλισθεί η επιτυχία πρακτικά. Μη σου φανεί σκληρό αυτό που θα σου πω, πρέπει να ξέρεις πως ότι κάθε ανυπακοή από τη στιγμή που θα αρχίσει η αποστολή σου, ισοδυναμεί με την καταδίκη των δικών σου τους οποίους αγαπάς. Φαντάζομαι ότι η αγάπη προς την πατρίδα και τους δικούς σου, τη μητέρα, τον πατέρα σου, την αδελφή σου, είναι πιο μεγάλη από την αγάπη που έχει για τον εαυτό σου. Είσαι αρκετά έξυπνος για να με καταλάβεις. Καταλαβαίνεις ότι όλα αυτά ξεκινούν από το συμφέρον της πατρίδας;»

Αυτά ήταν τα λόγια του διοικητή του που του έδωσε εντολή να πετάξει με το Χάρβαρντ στην Αλβανία, σύμφωνα με όσα γράφει ο ίδιος ο Ακριβογιάννης σε επιστολές του, ελπίζοντας πως κάποια από αυτές θα φτάσει στον προορισμό της. Όμως όλες μπλοκάρονταν από τις ανακριτικές αρχές της Αλβανίας, όπου και κρατείτο σε φυλακές στα Τίρανα. Συνολικά ο Ακριβογιάννης ανακρίθηκε 110 φορές, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει τρεις φορές και έκανε πολλές φορές απεργία πείνας. Αφού οι αλβανικές αρχές δεν έβγαλαν κάτι ενδιαφέρον από την ανάκριση τον καταδίκασαν για κατασκοπεία. Εκείνο που ενδιέφερε τους Αλβανούς φαίνεται πως ήταν αν ο Ακριβογιάννης συνδεόταν με την περιβόητη «Επιχείρηση Αλβανία», την προσπάθεια της Βρετανίας να οργανώσει εντός της χώρας κίνημα ανατροπής του Χότζα με πρωτεργάτες αντικαθεστωτικούς Αλβανούς, οι οποίοι εκπαιδεύονταν στη Μάλτα και περνούσα κρυφά στη Αλβανία μέσω των ελληνικών συνόρων.

Σε άλλη επιστολή του ο Ακριβογιάννης, εξηγώντας την αποστολή που του είχε δοθεί από τον διοικητή του Βλαττούση, γράφει: «Όταν θα έφτανα στην Αλβανία θα μεταδιδόταν ότι χάθηκα. Κατά την πτήση μου θα έλεγαν πως ειδοποίησα το «Χόμερ Ελευσίνας» αλλά αυτό στάθηκε αδύνατο να με προσανατολίσει. Πιθανόν να έπεσα στη θάλασσα. Αυτή η μετάδοση θα εξηγείτο εδώ ότι έγινε για πολιτικούς λόγους. Όταν μου είπε ο διοικητής όλα αυτά τον ρώτησα πότε θα γινόταν και που, γιατί ακόμα δεν είχα πετάξει “σόλο” με διπλάνο Χάρβαρντ. Μου απήντησε ότι θα έφευγα αμέσως. Δεν μπορούσα να πω τίποτε άλλο παρά “μάλιστα, διατάξτε”».

tvxs